Luôn vận động, chú ý dinh dưỡng, giữ ấm cơ thể, kiểm tra sức khỏe của xương… là những lời khuyên để giữ xương khớp khỏe mạnh trong mùa đông.
Khi nhiệt độ lạnh hơn có thể khiến xương khớp nhức mỏi, cơ bắp căng cứng dẫn đến khớp cũng cứng lại và thậm chí làm tăng nguy cơ té ngã. Nhưng có một số điều mà có thể làm để giữ cho xương khớp luôn khỏe mạnh trong suốt mùa đông.
Tập thể dục thường xuyên là điều cần thiết cho sức khỏe của xương khớp. Ảnh: Istock.
Luôn vận động
Tập thể dục thường xuyên là điều cần thiết cho sức khỏe của xương khớp. Vì vậy, hãy tập thể dục với cường độ vừa phải ít nhất 30 phút hầu hết các ngày trong tuần.
Tuy nhiên các bài tập chịu trọng lượng đặc biệt có lợi cho xương khớp, bao gồm các hoạt động như đi bộ, chạy, khiêu vũ và leo cầu thang.
Thậm chí, bạn có thể bơi lội hoặc thể dục nhịp điệu dưới nước nếu gặp khó khăn với các bài tập chịu trọng lượng. Những bài tập này là những bài tập hiệu quả và nhẹ nhàng cho xương khớp.
Ngoài ra, bạn có thể tham gia các hoạt động trong nhà như tập yoga, Pilates hoặc khiêu vũ. Bạn có thể bắt đầu dần dần và tăng dần cường độ cũng như thời gian tập luyện.
Tập trung vào dinh dưỡng
Chúng ta cần đảm bảo cung cấp đủ canxi và vitamin D vì những chất dinh dưỡng này rất cần thiết cho sức khỏe của xương khớp.
Nguồn cung cấp canxi tốt bao gồm các sản phẩm từ sữa, rau xanh, cá mòi đóng hộp và cá hồi có xương cũng như thực phẩm tăng cường canxi.
Vitamin D được hấp thụ tự nhiên thông qua việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, tuy nhiên, trong những tháng mùa đông ít nắng nên có thể cần phải bổ sung vitamin D.
Các chất dinh dưỡng cần thiết khác cho sức khỏe của xương khớp bao gồm magie, vitamin K và axit béo omega-3 có thể tìm thấy trong nhiều loại trái cây, rau và quả hạch.
Đặc biệt, bạn cần duy trì cân nặng khỏe mạnh, bởi thừa cân hoặc béo phì có thể gây thêm căng thẳng cho xương khớp.
Giữ ấm
Khi nhiệt độ lạnh có thể khiến cơ bắp căng cứng và khớp cứng lại, vì vậy hãy mặc nhiều lớp quần áo để giúp cơ thể được giữ ấm.
Bạn nên cân nhắc sử dụng chai nước nóng hoặc miếng đệm sưởi ấm trên các khớp bị đau. Qua đó, giúp cơ bắp thư giãn hay tắm nước ấm hoặc tắm dưới vòi sen. Đồng thời, bạn cần tránh ở ngoài trời trong thời gian dài khi thời tiết lạnh thì xương khớp sẽ giảm bị đau.
Hãy lắng nghe cơ thể
Bạn nên chú ý đến bất kỳ cơn đau hoặc cứng khớp nào xảy ra ở xương khớp. Bạn đừng cố gắng quá sức trong khi tập thể dục, nếu thấy bị đau cần dừng lại và nghỉ ngơi.
Đồng thời, bạn cũng nên thực hiện các bước để ngăn ngừa té ngã, bao gồm mang giày dép phù hợp, dọn đường đi và sử dụng tay vịn khi lên xuống cầu thang.
Kiểm tra sức khỏe xương định kỳ
Hãy trao đổi với bác sĩ về sức khỏe của xương và điều này đặc biệt quan trọng nếu một người có t.iền sử gia đình mắc bệnh loãng xương hoặc các tình trạng xương khác.
Thậm chí, bạn nên kiểm tra mật độ xương để đ.ánh giá nguy cơ loãng xương, xét nghiệm này được khuyến nghị cho phụ nữ trên 65 t.uổi và nam giới trên 70 t.uổi.
Bạn hãy cân nhắc việc bổ sung vitamin D, bởi vì mùa đông sẽ không tiếp xúc đủ với ánh nắng mặt trời, khi đó xương khớp dễ nhức mỏi.
Ngoài ra, bạn nên duy trì tư thế đứng hay ngồi tốt vì tư thế này có thể giúp giảm căng thẳng cho xương khớp.
12 bài thuốc có ngũ gia bì chữa đau nhức xương khớp
Ngũ gia bì là một vị thuốc có tác dụng mạnh gân cốt, khu phong hóa thấp, chủ trị đau bụng, yếu chân, nam giới liệt dương, nữ giới đau lưng, tê chân, làm mạnh gân cốt, tăng trí nhớ…
1. Đặc điểm của cây ngũ gia bì
Ngũ gia bì còn có tên gọi khác là xuyên gia bì, thích gia bì (ngũ gia bì gai). Tên khoa học Acanthopanax aculeatum Seem. Thuộc họ Ngũ gia bì Araliaceae. Ngũ gia bì là một cây nhỏ, rất nhiều gai, cao chừng 2-3m.
Ngũ gia bì mọc hoang ở nhiều tỉnh miền Bắc nước ta, hay gặp nhất là ở Lạng Sơn, Cao Bằng, Sapa (Lào Cai), Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Hòa Bình, Tuyên Quang… Có mọc ở Trung Quốc (Quảng Châu, Tứ Xuyên).
Ngũ gia bì (Cortex Acanthopanacis), là vỏ rễ phơi khô của cây ngũ gia bì.
Cây ngũ gia bì gai được dùng làm thuốc.
Theo BSNT Nguyễn Thành Vương – Khoa Y học cổ truyền Trường Đại học Y Hà Nội, Đông y coi ngũ gia bì là một vị thuốc có tác dụng mạnh gân cốt, khu phong hóa thấp, chủ trị đau bụng, yếu chân, t.rẻ e.m lên 3 t.uổi chưa biết đi, nam giới liệt dương, nữ giới ngứa â.m h.ộ, đau lưng, tê chân, làm mạnh gân cốt, tăng trí nhớ, ngâm rượu uống rất tốt.
Theo tài liệu cổ ngũ gia bì vị cay, tính ôn, vào hai kinh can và thận. Ngày dùng 6-12g dưới dạng thuốc sắc hay ngâm rượu.
2. Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp có ngũ gia bì
BSNT. Nguyễn Thành Vương giới thiệu một số bài thuốc chữa đau nhức xương khớp có ngũ gia bì như sau:
2.1. Chữa đau người, đau lưng , đau xương (Rượu ngũ gia bì): Ngũ gia bì sao vàng 100g, rượu 1 lít. Ngâm trong 10 ngày, thỉnh thoảng lắc đều. Ngày uống một ly vào buổi tối trong bữa ăn.
Vị thuốc ngũ gia bì có tác dụng mạnh gân cốt.
2.2. Trị thận khí hư hàn gây tiểu ít, tiểu són, đau lưng mỏi gối:Xà sàng tử, can khương, đỗ trọng, thục địa, hoài sơn, thiên môn, mỗi thứ 100g, ngũ gia bì 120g, địa cốt bì 80g, rượu 700ml, đường 900g. Đem các thảo dược trên ngâm rượu trong 1 tháng. Mỗi lần uống 10ml, ngày 2 lần.
2.3. Trị viêm khớp, sưng đau các khớp, khả năng vận động suy giảm:Cát căn 16g, ngũ gia bì 16g, ngải diệp 16g, trinh nữ 16g, tục đoạn 20g. Các vị thuốc trên sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần sáng, chiều. Uống khi thuốc còn ấm.
2.4. Chữa các chứng lưng đau, gối mỏi, suy giảm khả năng vận động, bị co gân …(Rượu nếp ngũ gia bì):
– Thành phần: Ngũ gia bì 50g, men rượu 10g, gạo nếp 500g.
– Cách dùng: Ngũ gia bì rửa sạch, ngâm trong nước lã cho ngậm nước đều, sắc lên, cứ 30 phút chắt thuốc một lần, làm 2 lần. Đổ chung hai nước làm một, gạo nếp vo sạch cho vào nước thuốc nấu chung thành cơm nếp, để nguội cho men rượu vào, trộn đều, lên men thành rượu nếp. Hằng ngày dùng làm thức ăn, ăn tùy ý.
Công dụng: Dùng cho người tỳ hư, thận hư sinh ra các chứng trạng trên.
2.5. Chữa phong thấp , đau nhức xương khớp:Ngũ gia bì 20g, dây đau xương 15g, rễ cỏ xước 15g. Sắc uống ngày một thang. Chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm. Hoặc hãm uống thay nước trà hằng ngày.
Xà sàng tử kết hợp với ngũ gia bì và các vị thuốc khác trị đau lưng, mỏi gối.
2.6. Trị chứng phong thấp, đau khớp
Bài thuốc thiên về thấp tà gây đau lưng, nặng chân, đau nhức hoặc kèm cả gân xương co quắp: Ngũ gia bì 200g, mộc qua 200g, tùng tiết (mấu cành thông) 200g. Các vị nghiền bột. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 8g, uống với nước đun sôi.
2.7. Trị đau sưng, hạn chế vận động khớp gối:Ngũ gia bì 240g, đương quy 150g, ngưu tất 120g, rượu 2000ml. Các vị cho vào nồi, thêm nước vừa đủ sắc nhỏ lửa trong 1 giờ, để nguội, thêm rượu cho vào lọ đậy kín. Ngày uống 2 lần.
2.8. Trị suy nhược cơ thể, đau nhức xương khớp :Ngũ gia bì 100g, địa cốt bì 100g. Sắc hãm lấy nước, uống với chút rượu.
2.9. Trị phù chân, đau nhức khớp, di chứng chấn thương, bệnh thần kinh gây co cứng chi thể cục bộ: Nước sắc ngũ gia bì ý dĩ: Ngũ gia bì 12g, ý dĩ 30g. Sắc uống. Ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.
2.10. Chữa đau các khớp chi:Ngũ gia bì, độc hoạt, uy linh tiên, tang chi, kê huyết đằng, mỗi vị 10g. Sắc uống. Ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.
2.11. Chữa các khớp sưng đau kéo dài , hạn chế vận động:Ngũ gia bì 16g, trinh nữ 16g, bưởi bung 16g, nam tục đoạn 20g, ngải diệp 16g, cát căn 16g, đổ nước 4 bát. Sắc còn 2 bát, chia 2 lần uống trong ngày. Uống khi thuốc còn ấm.
2.12. Chữa chứng thống phong (các khớp sưng đau đột ngột, đi lại khó khăn, toàn thân mệt mỏi): Ngũ gia bì 16g, bồ công anh 16g, trinh nữ 16g, rễ cỏ xước 20g, nam tục đoạn 16g, đinh lăng 16g, cà gai leo 16g, tất bát 12g, cát căn 16g, đơn hoa 16g, quế chi 10g, kinh giới 16g, xương bồ 16g. Sắc uống ngày 1 thang. Chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.
Kiêng kỵ:Ngũ gia bì vị cay hơi đắng tính ấm, làm tổn hại phần âm, hỗ trợ phần hỏa nên người âm hư hỏa vượng không dùng hoặc phải kết hợp cùng các vị thuốc bổ âm khác. “Dược phẩm vậng yếu – Hải Thượng Lãn Ông y tông tâm lĩnh” viết: “Chứng chân âm của can và thận không đầy đủ thì phải dùng kèm với thuốc tư bổ mới được”.
