Viêm xoang là một loại bệnh lý hay gặp ở nước ta, chiếm khoảng 25 – 30% tổng số các bệnh nhân đến khám tai mũi họng và có xu hướng ngày càng gia tăng.
Việc phát hiện sớm sẽ giúp bệnh được kiểm soát và không bị tái phát, nhất là khi thời tiết lạnh như hiện nay.
Vì sao xoang dễ bị viêm?
Xoang đảm nhận nhiều chức năng: Thở, ngửi, bảo vệ, phát âm và nghe vì thế viêm xoang ảnh hưởng nhiều tới chất lượng cuộc sống.
Khi bị viêm xoang bạn sẽ có cảm giác nặng nề vùng sọ mặt, do lúc viêm thay bằng không khí thì trong lòng xoang lại chứa dịch viêm.
Sinh lý của xoang là thông khí và dẫn lưu. Hai chức năng này thực hiện được là nhờ các lỗ thông của xoang, qua các lỗ thông này xoang vận chuyển dịch đổ vào hốc mũi và thực hiện quá trình trao đổi khí. Nếu lỗ thông xoang bị tắc, lúc này xoang như một cái ao tù, ứ đọng dịch rồi sẽ dẫn đến viêm xoang.
Ở t.uổi nào có thể bị viêm xoang, cách phát hiện viêm xoang?
Viêm xoang có thể gặp ở mọi lứa t.uổi, kể cả trẻ sơ sinh. Xoang bị viêm sớm nhất là xoang sàng, ngay từ lúc mới sinh đã có thể bị viêm. Xoang hàm thường bị viêm từ lúc 4 – 5 t.uổi. Các xoang khác thường bị viêm muộn hơn.
Viêm xoang thường xuất hiện sau viêm mũi (dân gian hay gọi là cảm cúm) nếu không được điều trị 7 – 10 ngày.
Bệnh nhân có thể xuất hiện sốt 38 – 40C (viêm xoang cấp hoặc giai đoạn cấp của viêm xoang mạn tính).
Một số yếu tố nguy cơ dễ gây viêm xoang như: Môi trường ô nhiễm, thời tiết thay đổi, điều kiện ăn ở, nơi làm việc, hóa chất độc hại, khói bụi… Điều này giải thích tại sao mùa lạnh lại làm tăng số lượng bệnh nhân viêm xoang.
Nếu sau khi bị viêm mũi họng cấp (cảm cúm) bệnh nhân vẫn thường xuyên:
Chảy nước mũi, mũi vàng xanh.
Ngạt tắc mũi hai bên.
Nhức mỏi mắt, nặng đầu.
Đau nhức vùng sọ mặt tương ứng với từng xoang bị viêm: Nhức trán ( viêm xoang trán), nhức má ( viêm xoang hàm), đau nhức góc trong ổ mắt ( viêm xoang sàng trước), nặng sau gáy (viêm xoang sàng sau và xoang bướm).
Ho có đờm.
Bác sĩ thăm khám mũi xoang sẽ thấy:
Niêm mạc mũi nề, xung huyết, cuốn dưới quá phát che một phần khe thở.
Sàn và khe mũi có dịch trắng đặc hoặc vàng xanh (đây là tiêu chuẩn chính chẩn đoán viêm xoang).
Khám họng phát hiện dịch chảy từ mũi xuống thành sau họng, phần họng mũi cũng có dịch chảy dọc theo nẹp trước hoặc sau loa vòi tai.
Dây thanh có thể phù nề hoặc nhiều dịch nhầy trong lòng thanh quản.
Viêm xoang hay còn gọi là viêm mũi xoang là một loại bệnh lý hay gặp ở nước ta. Ảnh minh họa.
Nên đi khám viêm xoang ở giai đoạn nào?
Sau viêm mũi 3 ngày mà thấy vẫn có nhiều dịch mũi, dịch ngày càng đặc, kèm ho khan thì nên đi khám ngay, điều này mới tránh được viêm xoang hoặc viêm xoang đang ở giai đoạn đầu, việc giải quyết bệnh sẽ đơn giản hơn cho thầy thuốc cũng như cho bệnh nhân, đồng thời người bệnh cũng không phải dùng nhiều thuốc, không phải điều trị kéo dài, tránh lãng phí cũng như tránh được tác dụng phụ của thuốc.
Viêm xoang tái phát cần làm gì?
Viêm xoang tái phát thường xuyên là một thực tiễn mà mọi người bị viêm mũi xoang đều phàn nàn. Trên thực tế khá nhiều người cho rằng viêm xoang điều trị sẽ không thể khỏi, nên khi có các biểu hiện thì ngại đi khám. Nhiều người bệnh đến khám bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng với những biến chứng của viêm mũi xoang mạn như suy giảm thị lực, đau đầu, ho kéo dài và khó thở…
Trên thực tế viêm xoang tái phát được cho là viêm xoang trên một bệnh nhân xuất hiện 4 lần trong một năm và giữa các đợt viêm xoang không có bất kì triệu chứng gì của mũi xoang.
Đối với viêm xoang việc điều trị cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ, tái khám khi thấy có biểu hiện của bệnh.
Viêm mũi xoang tái phát là do lỗ thông từ xoang ra mũi không được thông thoáng triệt để, chúng sẽ bị tắc lại rất nhanh mỗi khi có yếu tố thuận lợi như gặp lạnh, hít phải khói bụi, hóa chất… nguyên nhân phần lớn do người bệnh không tuân thủ điều trị triệt để mỗi khi viêm mũi xoang cấp với lý do sợ uống kháng sinh và kháng viêm kéo dài, vì lo ngại tác dụng phụ ảnh hưởng tới sức khỏe.
Thông thường khi chỉ định điều trị viêm xoang các bác sĩ sẽ chỉ định dùng kháng sinh, kháng viêm trong 7 – 10 ngày đầu. Sau đó, người bệnh có thể thay thế giải pháp điều trị bằng thuốc thảo dược dạng viên kết hợp với dạng xịt để duy trì tác dụng chống viêm và chống phù nề niêm mạc, đào thải dịch viêm ứ đọng, tái tạo niêm mạc xoang, giúp điều trị viêm xoang hiệu quả mà không sợ tác dụng phụ như dùng thuốc tây y.
Tóm lại: Viêm xoang là vấn đề hay gặp, để phòng bệnh cần hạn chế, tránh xa môi trường ô nhiễm không khí và khói t.huốc l.á để tránh nguy cơ gây kích ứng, n.hiễm t.rùng, viêm phổi và đường hô hấp. Chú ý đến các yếu tố gây dị ứng đường hô hấp như phấn hoa, nước hoa, lông chó mèo…
Hạn chế tiếp xúc với người bị cảm lạnh, bị n.hiễm t.rùng đường hô hấp trên. Cần rửa tay đúng cách trước mỗi bữa ăn, khi đi từ ngoài về, giữ ấm cơ thể khi thời tiết thay đổi. Nếu không khí quá khô thì nên sử dụng máy tạo độ ẩm, điều này sẽ giúp ngăn ngừa viêm xoang. Tuy nhiên, cần lưu ý vệ sinh máy thường xuyên để máy luôn sạch, tránh nấm mốc sinh sôi.
Ngoài ra, điều trị tốt các ổ viêm nhiễm ở mũi họng, răng miệng; Điều trị tốt các bệnh viêm đường hô hấp, hội chứng GERD. Nâng cao thể trạng, tăng cường sức chống đỡ của niêm mạc mũi xoang.
8 món ăn bài thuốc nên dùng khi bị cảm cúm
Cảm lạnh và cúm là những chứng bệnh khá phổ biến trong cộng đồng, nhất là khi thời tiết chuyển mùa.
Một số loại dược liệu như tía tô, sả, gừng, mật ong… có thể được sử dụng trong chế biến các món ăn giúp giải cảm cho cơ thể.
Đa số bệnh cảm lạnh và cúm có thể tự khỏi, tuy nhiên cảm cúm vẫn gây các biểu hiện khó chịu như mệt mỏi, sốt, đau họng, chảy nước mũi…
Theo y học cổ truyền, nhiễm cảm cúm có thể do chính khí (sức đề kháng) của cơ thể giảm sút, hoặc do tà khí (mầm bệnh) bên ngoài như phong, hàn, thấp, thử, nhiệt, xâm nhập vào cơ thể gây bệnh.
Cháo hành tía tô giải cảm.
Cảm cúm chia thành cảm mạo do phong hàn (cảm lạnh) và cảm mạo do phong nhiệt (cúm):
– Cảm phong hàn: Người bệnh có thể có biểu hiện sợ gió, sợ lạnh, sốt, đau đầu, ngạt mũi, chảy nước mũi trong và loãng, hắt hơi, ho, đau rát họng; rêu lưỡi trắng, mỏng, mạch phù.
Pháp điều trị: Tán phong hàn, phát hãn giải biểu (tức làm ra mồ hôi để hạ sốt). Sử dụng các loại dược liệu có vị cay, tính nóng (tân ôn) như gừng, tỏi, hành, quế, tía tô, kinh giới, bạch chỉ…
– Cảm phong nhiệt: Người bệnh sốt, đau nặng đầu, đau mỏi toàn thân, hắt hơi sổ mũi, dịch mũi đặc, miệng khô, có thể có ho, đờm vàng đặc, rêu lưỡi vàng.
Pháp điều trị: Sơ phong thanh nhiệt, tuyên phế giải biểu (tức làm thông khí, hạ sốt). Sử dụng các loại dược liệu có vị cay, tính mát (tân lương) để giải biểu như bạc hà, hương nhu, hoắc hương, sài hồ, cúc hoa, sắn dây, cúc tần…
Trà gừng mật ong có tác dụng giải cảm.
1. Một số món ăn chữa cảm phong hàn
– Cháo hành tía tô
Theo y học cổ truyền, tía tô vị cay, tính ấm, lợi vào kinh Tỳ, Phế, có tác dụng phát tán phong hàn, hóa đàm, giải uất, giải độc, an thai, chữa hen suyễn, tê thấp, trị ho, thúc đẩy tiêu hóa và giảm đau.
Vì vậy, nếu bị cảm cúm, bạn có thể sử dụng tía tô để nấu cháo. Tía tô kết hợp với hành vừa kích thích tiết dịch vị, vừa tác dụng tiết mồ hôi giải cảm.
Ngoài ra, tía tô còn có thể kết hợp với nhiều loại lá khác để nấu nước ngâm xông giúp giải cảm.
– Cháo gừng
Từ ngàn xưa, gừng đã được ứng dụng nhiều trong gia vị nấu ăn cũng như là vị thuốc dân gian quen thuộc. Gừng được dùng làm vị thuốc giải cảm, chống bệnh cảm lạnh và cúm thông thường hiệu quả, hỗ trợ tiêu hóa, kích thích thèm ăn, ngăn ngừa tình trạng đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn…
Cách làm cháo gừng với gừng tươi khoảng 30g, gạo tẻ 60 – 80g. Gạo vo sạch nấu cháo, gừng thái lát cho vào khi cháo chín, thêm đường trắng, khuấy đều ăn nóng.
Cháo gừng thích hợp cho t.rẻ e.m viêm khí phế quản do cảm lạnh, nôn ói đau bụng hay những người bị cảm cúm.
Súp gà thích hợp cho người cảm phong hàn lẫn cảm phong nhiệt.
– Trà gừng mật ong
Khi bị cảm cúm, bạn cũng có thể sử dụng trà gừng mật ong để làm dịu cổ họng, giảm nghẹt mũi nhanh chóng. Đồng thời, trà gừng mật ong cũng có tác dụng giải cảm, nâng cao sức đề kháng của cơ thể.
Cách làm vô cùng đơn giản: Chỉ cần sử dụng một củ gừng tươi, cạo sạch vỏ rồi thái lát mỏng, cho vào ly nước. Sau đó, đổ thêm nước sôi vào chờ khoảng 5 phút. Rồi cho thêm 1 thìa cà phê mật ong vào, khuấy đều và thưởng thức.
– Cháo kinh giới
Theo Đông y, kinh giới vị cay, tính ôn, vào kinh phế và can… có tác dụng tán hàn giải biểu, thúc nọc sởi, chống kinh giật, cầm m.áu; dùng cho các trường hợp cảm mạo phong nhiệt (sốt nóng) đau đầu, đau họng, c.hảy m.áu cam (nục huyết), đại tiện ra m.áu.
Bạn có thể nấu cháo kinh giới hoặc các món cháo kết hợp kinh giới cùng một số dược liệu khác như gừng, tỏi, phòng phong để làm món ăn giải cảm.
Nguyên liệu gồm kinh giới 10g, phòng phong 12g, bạc hà 6g, đạm đậu xị 8g, nấu lấy nước bỏ bã. Sau đó dùng nước để kết hợp với gạo tẻ nấu thành cháo. Cháo kinh giới dùng cho trường hợp ngoại cảm sợ lạnh, sợ gió, đau đầu.
2. Một số món ăn chữa cảm phong nhiệt (cảm cúm)
– Cháo bạc hà
Bạc hà là thuốc sơ tán phong nhiệt, thêm gạo tẻ, đường phèn nấu cháo vừa giúp vã mồ hôi, lại có tác dụng bảo vệ dạ dày. Món cháo bạc hà rất thích hợp cho người mới mắc bệnh cảm mạo phong nhiệt.
Sử dụng bạc hà 15g sắc lấy nước để nguội, gạo tẻ 60g, thêm nước nấu cháo, chờ khi cháo chín, thêm nước sắc bạc hà và đường phèn vừa đủ. Ăn cháo lúc hơi ấm, vã mồ hôi là tốt.
Cải cúc trừ phong nhiệt.
– Canh cải cúc nấu cá rô
Trong Đông y, cải cúc vị ngọt nhạt, hơi đắng, the, mùi thơm, tính mát, vị tê, không độc, dùng làm bài thuốc tỳ vị, an tâm khí, lợi tiểu, tiêu đờm, trừ phong nhiệt…
Cách làm: Cải cúc 500g, cá rô 300g làm sạch vảy và ruột, cặp vào vỉ nướng trên lửa than cho chín vàng. Sau đó đun sôi nước, cho cá vào đun sôi một lúc, vớt ra gỡ lấy thịt, ướp với nước mắm, tiêu, hành, gừng giã nhỏ. Xương và đầu cá cho vào nồi nước, đun lại cho kỹ, lọc lấy nước trong. Đun nước sôi, cho cá đã ướp vào, nêm gia vị vừa ăn. Cho cải cúc vào đảo đều rồi tắt bếp ngay là có món canh cải cúc nấu cá rô thơm ngon, bổ dưỡng lại có hiệu quả giải cảm.
– Bối mẫu – sa sâm hấp lê
Lê 1 quả gọt vỏ, bối mẫu 6g, sa sâm 10g, bạc hà 4g và đường phèn vừa đủ, cùng cho vào trong bát thêm nước để hấp. Chia ăn sáng và chiều, dùng liền vài ngày. Món ăn có tác dụng nhuận táo trị ho, hóa đàm tuyên phế, thích hợp cho người cao t.uổi hoặc t.rẻ e.m sau khi mắc bệnh cảm sốt mà gây ra các triệu chứng như: Ho khan đau họng, đờm vàng đặc, miệng khát, đại tiện táo kết…
– Súp gà
Súp gà là món ăn nên được dùng khi bị ốm. Mặc dù thiếu các bằng chứng khoa học chứng minh súp gà có tác dụng giải cảm, nhưng nó có thể mang tới nhiều lợi ích dinh dưỡng. Nước dùng cung cấp chất lỏng và chất điện giải, ngăn ngừa tình trạng mất nước. Thịt gà cung cấp protein và kẽm.
Ngoài ra, các thực phẩm chế biến kèm theo cũng cung cấp nhiều dinh dưỡng như cà rốt cung cấp vitamin A, cần tây và hành tây cung cấp vitamin C… Món ăn có thể dùng cho cả người cảm phong hàn lẫn phong nhiệt.
